Skarb krzyżacki w naszych rękach

Nazwa projektu: „Skarb krzyżacki w naszych rękach” – prace rewaloryzacyjne i adaptacyjne zamku krzyżackiego w Człuchowie na cele kulturotwórcze i turystyczne”
Wartość inwestycji: 14.934.719,44 zł
Całkowite koszty kwalifikowane: 11.359.581,99 zł
Dofinansowanie w ramach: Działania 6.3 Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007 – 2013
Kwota dofinansowania: 8.000.935,81 zł (tj. 70,43 % całkowitych kosztów kwalifikowanych)

Partner projektu: Powiat Człuchowski, wkład partnera: 4.435,00 zł
Okres realizacji: od 1 lipca 2009 r. do 31 stycznia 2015 r.
Umowa: zawarta w dniu 20.05.2009 r.
Zakres prac obejmuje realizację następujących działań:

1. Adaptację wieży zamkowej poprzez:

dostosowanie poszczególnych platform wieży,
wykonanie nowych schodów wewnętrznych,
wykonanie windy osobowej z przystosowaniem dla osób niepełnosprawnych;

2. Przebudowanie i adaptację dziedzińca bramnego zamku poprzez:

wykonanie nowej klatki schodowej,
zainstalowanie windy osobowej, która umożliwiła łatwy dostęp do dawnego kościoła ewangelickiego (skrzydła północnego zamku), na poziom empory oraz na poziom poddasza, szczególnie dla osób niepełnosprawnych i starszych,
wykucie na poziomie poddasza przejścia w murze wieży na istniejącą platformę w celu przedostania się na platformę widokową na szczycie wieży;

3. Zagospodarowanie i adaptacja północnego skrzydła zamku i międzymurza poprzez:

odkrycie obecnie zasypanych pomieszczeń przyziemia (pod salą dawnego kościoła ewangelickiego) do poziomu historycznego,
utworzenie w przyziemiu: holu, szatni, sanitariatów, sali ekspozycyjnej,
utworzenie w dawnej Sali kościoła ewangelickiego (północnego skrzydła zamku) sali ekspozycyjno – koncertowo – wystawienniczej,
adaptacji antresoli (empory) na klatkę schodową, salę ekspozycyjną, pomieszczeń biurowych dla pracowników Muzeum Regionalnego w Człuchowie oraz sanitariatów;
przeprowadzenie badań archeologicznych dziedzińca bramnego oraz skrzydła północnego zamku, które pozwoliły na zbadanie warstwy kulturotwórczej zamku krzyżackiego w Człuchowie oraz wpłynęły na ostateczne zatwierdzenie projektów budowlanych, jak również przyczyniły się do rewaloryzacji odnalezionych zabytków ruchomych. Do zakresu prac badań archeologicznych (północne skrzydło Zamku Wysokiego, przejazd bramny – sporządzonych przez kierownika badań w Człuchowie dr Michała Starskiego) zalicza się:

- zatrudnienie ekipy badawczej – kierownik badań archeologicznych, archeolog, dokumentalista;
- konserwacje (zabytków), analizy,
- konsultacje archeologiczne,
- sprawozdania + inwentaryzacja;

5. Rekonstrukcję dwóch średniowiecznych machin oblężniczych wraz z ogrodzeniem;

6. Zabezpieczenie i konserwacja muru obronnego podzamcza - w tej części inwestycji skupiono się na ratowaniu niszczejącej substancji zabytkowej. Roboty budowlane realizowano dla powstrzymania destrukcyjnych procesów i zachowania reliktów średniowiecznej zabudowy dla następnych pokoleń.

7. Trwałe zabezpieczenie, konserwacja i udostepnienie turystom odkrytych reliktów warowni dziedzińca zamkowego – ze względu na odkryty niewielki fragment dziedzińca konieczne stało się rozpoznanie większej jego części, dlatego też wszelkie prace projektowe po raz kolejny poprzedzały badania archeologiczne i wnikliwe analizy. Wypracowany pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków sposób zagospodarowania dziedzińca miał na celu rozbudowę infrastruktury technicznej w taki sposób, aby możliwe było zabezpieczenie zabudowy dziedzińca oraz umożliwienie zwiedzania. Wykonane zostały:
- pomosty widokowe wzdłuż murów umożliwiające zwiedzającym oglądanie reliktów architektonicznych dawnego dziedzińca wraz z windą i schodami,
- zadaszenia nad ścieżką dydaktyczną – wykonane w konstrukcji stalowej z przykryciem z płyt poliwęglanu komorowego. Belki zostały oparte na historycznych murach wewnętrznych oraz na murach obronnych. Zadaniem zadaszenia jest ochrona reliktów zabudowy przed zgubnym wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych.
Dziedziniec dostępny jest również dla osób niepełnosprawnych. Wejście główne do zamku wykonano bez progów, wewnątrz funkcjonuje winda dla niepełnosprawnych, przez przejazd bramny możliwy jest wjazd na teren dziedzińca oraz na dolny taras widokowy pochylnią przy wejściu głównym. Na pomost górny można dostać się od strony piętra muzeum, po wcześniejszym wjechaniu windą wewnętrzną na I piętro.

8. Budowa oświetlenia iluminacyjnego wieży zamkowej zamku krzyżackiego oraz oświetlenia alejek spacerowych podzamcza przy ul. Kościelnej - wykonany zakres prac w tej części zadania dotyczył przebudowy alejek spacerowych oraz wymianie elementów małej architektury jak: ławki i kosze. Prace miały na celu poprawę funkcjonalności i estetyki. Głowna alejka została wyłożona z kostki granitowej, pozostałe to alejki gruntowe.
Na potrzeby ekspozycji warowni zdecydowano się również na iluminację wieży zamkowej. Oświetlenie iluminacyjne podkreśla piękno historycznej budowli i wprowadza w tajemniczy nastrój zwiedzających zamek wieczorem.

9. Zagospodarowanie bezpośredniego otoczenia zamku tj. wykonanie chodnika, zatoki przystankowej i schodów terenowych wzdłuż ul. Kościelnej i Ogrodowej. W celu bezpiecznej komunikacji zwiedzających zamek wykonano chodniki i połączenie komunikacyjne schodów terenowych z wejściem do zamku. Dla usprawnienia komunikacji kołowej wykonana została zatoka postojowa dla 2 autobusów wycieczkowych. Zagospodarowanie tych miejsc wpływa na poprawę bezpieczeństwa, umożliwia bowiem bezkolizyjne poruszanie się zarówno pieszych jak i przyjeżdżających autokarami zwiedzających.

10. Przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych projektu, tj. promocja projektu na zewnątrz jako atrakcji turystycznej: wykonanie albumu ze zdjęciami promującego zamek krzyżacki w Człuchowie wraz z otoczeniem (przez Powiat Człuchowski), wykonanie materiałów promocyjnych związanych z realizacją projektu oraz wykonanie tablic informacyjnych i pamiątkowych dotyczących informacji i promocji otrzymanego dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.